Sığla ya da günlük ağacı Muğla ve civarında yaygın olarak bulunan kendi ormanlarını oluşturan bir ağaçtır. Sığla yağı ise bu ağacın gövdesine tekniğine uygun olarak açılan yaralardan elde edilen bir balsamdır. İlaç ve parfümeri sanayilerinde strax adıyla kullanılmaktadır. Marmarisliler mide yanmaları ve ülserleri için sığla yağını döverek toz haline getirdikleri leblebi tozu ile karıştırıp hap yapıp yutarlar ya da bal ile belli ölçülerde karıştırıp, yerler. Mideye iyi geldiği halk arasında yaygın bir söylencedir.
Halkın yaşamında ise günlük ormanları çok önemli bir yer tutar. 6 Mayıs’ tan günler öncesinden başlayan hazırlıkları, Hıdrellezi Günlük’te karşılama telaşını çok iyi hatırlıyorum. Çocuklar için bambaşka bir ortamın içinde piknik yapmak, oynamak, eğlenmek ve aile ile güzel vakit geçirmek olarak algılanan Hıdrellez, genç kızlar için yeni dikilen çiçekli basma elbiseler , belki yeni bir hayata atılacak bir ilk adım, annelerimiz için dolmaların doldurulması, elinde eşyalarla yürüyerek Günlük ormanına gidilmesi, erkekler için arkadaşlarla içilmesi, demekti. Sebebi ne olursa olsun sonuçta baharı karşılamak ve mutlu olmaktı, Günlük ormanları bizim yaşamımızda.
Aynı zamanda bir çelişkiyi de yansıtır bu ağaç. Sığla yağının pres artığı olarak ortaya çıkan posası ise buhur adıyla bilinir ve cenazenin ardından yakılır, mevlitlerde tütsü olarak kullanılır. Binlerce yıllık bir geleneğin sürdürüldüğü evlerimizde ne yazık ki Hıdrellez geleneği bile yok olmak üzere 5 Mayıs akşamı denizden taş toplamak, ateşten atlamak, kordonda yürüyüş yapmak, genç kızların eline gül demetleri tutuşturmak sanki çok uzak düşlermiş gibi.
6 Mayıs ın mutlaka Günlük ormanlarında karşılanması Marmarislinin olmazsa olmazı idi. Her şeyin geçmişte kaldığını söylemek, yazmak istemiyorum. Gençlerimizin de bu güzellikleri yaşamalarını, Günlük ağaçlarının kendine özgü insanın uykusunu getiren havasını solumalarını, bunu yaparken gülmelerini, eğlenmelerini görmek, bizim yaşadıklarımızı yaşamalarını isterim. Günlükten dönerken yorgun düşen herkesin küçük iskeleden motorlara doluşup eğlenceye denizin üzerinde devam etmelerini görmeleri gerekiyordu.
Günlüğün içindeki tulumbalarda buz gibi su doldurmanın keyfini, üzerine isim kazınan karpuzların bu tulumbaların havuzunda ıslanmalarını, çocukların en önemli görevlerinin kendi karpuzlarını karıştırmadan getirmek olduğunu yaşamaları gerekiyordu. Teknolojinin hızı bu çocuklara yüklenen görevi bile elinden çekip aldı. Artık büyüklerimiz ağaçların arkasında saklanıp köşe kapmaca oynamıyor, çocuklaşmıyorlar. Çocuklar büyüklerin de oyun oynayabildiğini görüp, şaşıramıyorlar. Onları artık hiçbir şey şaşırtmıyor. Pek çok güzel gelenek gibi bu geleneğimizin kaybolmaya başladığını görmek de bizim gibi bu güzellikleri yaşayanları üzüyor.
SIĞLA YAĞI VE ORMANLARI HAKKINDA TEKNİK BİLGİ
Dünya üzerindeki tek doğal yayılış alanı Türkiye’nin Güneybatısı ile Rodos Adası’ dır. Saf ya da başka ağaçlarla karışık ormanlar kurar. Ortalama 15-20m. ye kadar ulaşabilir. Muğla ili en yaygın bulunduğu alandır. Latince adı Liguidamber Orientalis L. Olan bu ağacın gövdesine açılan yaralardan elde edilen balsamına Sığla yağı diyoruz. Ovada ve sahil şeridinde yayılış gösterenine ova günlüğü(taban günlüğü) 250 metreden yüksek yayılış gösterenlerine de dağ günlüğü diyoruz. Marmaris Orman İşletme Müdürlüğü alanlarında 293 hektar Günlük ormanı vardır. Ağaçtan elde edilen sığla yağı ilaç ve parfümeri sanayilerinde fiksatör olarak kullanılmaktadır. Yağın pres edilmesiyle ayırtılan ve eterik yağ ile bulaşmış posa kısmına buhur adı verilir. Yakılarak koku verici olarak kullanılır.
Sığla yağı, sığla ağacının gövdesine, ağaç eksenine paralel olarak açılan damarın sıyrılması ve odun yongasıyla sığla yağının bir arada bulunduğu kapçığın, kaynatılarak , preslenmesi ile elde edilir. Mart ayında başlatılan işlemlerin sonucu ancak Ekim – Kasım aylarında alınır. Teneke kutulara konup, üretim yılı ve bölgesi yazılan yağlar, depolanır. Zamanı geçirilmeden Orman İşletme Müdürlügünce açık arttırma usulü ile satışı gerçekleştirilir.
Read More about Bilecik
